De inzameling van statiegeldflesjes is een grote flop: dit is waarom
Het zal je niet ontgaan zijn: sinds juli 2021 wordt er statiegeld geheven op kleine plastic flesjes. Maar die nieuwe maatregel is geen succes. Er zijn veel te weinig inleverpunten én veel mensen vinden de statiegeldbeloning te laag. De wet lijkt aan alle kanten te rammelen en het bedrijfsleven lijkt niet echt helemaal z’n best te doen.
Als de nieuwe wet halverwege 2021 ingaat, staat er een duidelijk doel vast: de invoering van het statiegeld op kleine flesjes moet voor 90% van de recycling van dat type fles zorgen. Denk aan kleine plastic flessen water van een halve liter. Om dat doel te behalen, gaf de overheid de opdracht aan bedrijven om zoveel mogelijk inzamelpunten neer te zetten. Vooral grote bedrijven als Coca-Cola en Heineken moeten ervoor zorgen dat die 90% gehaald wordt. Maar daar begint het al gelijk te wringen. Want hoeveel fysieke locaties hebben zulke productiebedrijven nou?
Inzamelpunten statiegeldflesjes
Kamerleden zetten direct al vraagtekens bij die eis, die overigens opgesteld is door staatssecretaris van Milieu voor D66 Stientje van Velthoven. Het is veel logischer dat er inzamelpunten komen op bijvoorbeeld treinstations, bij kiosken, winkels en benzinestations. Maar daar zijn amper van zulke punten te vinden. Het Parool meldt dat er slechts op 5 (grote) stations een inzamelautomaat staat. En dat terwijl er in heel Nederland 400 treinstations zijn. Euh hallo! Dat is toch heel onlogisch? Want het station is echt een plek waar mensen uit plastic flesjes of blikjes drinken.
Geen verplichting
Nog iets geks aan de wet: verkooppunten – zoals kiosken en benzinestations – zijn niet verplicht om plastic flesjes in te nemen. Dat is heel scheef, zeker als je ziet dat een innameplicht bij landen als Duitsland en Noorwegen juist supersuccesvol is. Die 90% werd in die landen met gemak gehaald. Ter vergelijking: de meest recente Nederlandse cijfers laten zien dat slechts 58% van alle kleine plastic flesjes in een inzamelautomaat terechtkwam. De reactie van Velthoven is dat een innameplicht niet gaat werken. Volgens Het Parool stelde de minister dat ‘met zo’n innameplicht per verkoper geen enkele partij verantwoordelijk is voor het systeem als geheel, en dat die geen garantie geeft op een landelijk dekkend netwerk’. Daar komt volgens haar bij dat bedrijven helemaal niet zitten te wachten op de kosten en verantwoordelijkheden die de innameplicht met zich mee brengen.
15 cent statiegeld
Nog meer kritiek ligt er op het statiegeldbedrag dat aan de maatregel gekoppeld is. Die is te laag, vinden critici. Al meteen bij de presentatie van de wet kwamen er negatieve geluiden hierover vanuit die hoek. Nu staat het statiegeldbedrag op 15 cent, terwijl milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux (RNB) aangeeft dat dat bedrag minstens 25 cent zou moeten zijn. Tenminste, als je zou willen dat mensen daadwerkelijk hun plastic flesje gaan inleveren. Zo’n 20 jaar geleden werd er omgerekend 45 eurocent statiegeld geheven op grote plastic flessen en je raadt het al: mensen leverden ze massaal in.
Sancties
Het dreigement dat er een inspectie langskomt om sancties op te leggen, lijkt bij veel bedrijven weinig indruk te maken. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft in ieder geval aangekondigd dat die sancties er wel gaan komen. Plus: een dwangsom voor het Afvalfonds Verpakkingen. Dat is de partij die – in samenwerking met grote producenten als Coca-Cola en Heineken – voor genoeg inzamelpunten moet zorgen. Zolang dat magische percentage van 90% niet wordt gehaald, moet het Afvalfonds die dwangsom betalen. Toch twijfelt men eraan of de inspectie zo sterk staat met haar sancties. De inspectie gaf in 2020 al aan dat de statiegeldwet zodanig is ingericht, dat het hen heel moeilijk wordt gemaakt om maatregelen als zo’n dwangsom op te leggen. Zo bestaat er een juridische uitspraak waarin staat dat ‘het Afvalfonds niet verantwoordelijk gehouden kan worden voor het behalen van de norm van 90 procent, omdat het afhankelijk is van de prestaties van andere partijen in de keten’ – aldus Het Parool.
Beloftes
Dat de statiegeldwet aan alle kanten rammelt, is superzonde. Veel plastic flesjes belanden op straat of in de natuur. En dat terwijl Recycling Netwerk Benelux aangeeft dat het invoeren van statiegeld een van de populairste milieumaatregelen onder de bevolking is. De gaten in de wet moeten dus worden gedicht én het bedrijfsleven moet beter zijn best doen. Het Afvalfonds beloofde in ieder geval dat er meer inzamelpunten gaan komen – ook al is die belofte nog niet concreet gemaakt. We houden in ieder geval ons hart vast voor de cijfers over de statiegeldblikjes, die over een jaar aan het licht zullen komen.
Lees ook:
- Albert Heijn ligt onder vuur vanwege statiegeld
- Albert Heijn rekent nu statiegeld op plastic tassen
- De plastic-toelage: zo zit het in de supermarkten
Bron: Het Parool
