Statiegeld op blikjes en flesjes heeft een tegengesteld effect: stad één grote bende
Laatst fietste ik weer eens een hele dag door Amsterdam en eerlijk: ik schrok me rot. Wat een ongelofelijke teringzooi – sorry, mooier kan ik het niet maken – is het op straat. De stad is bezaaid met opengerukte vuilniszakken en leeggetrokken prullenbakken. De reden: het statiegeld op blikjes en plastic flessen.
Op de website van Statiegeld Nederland wordt een teller bijgehouden en het enthousiasme is niet van de lucht. Sinds juni 2021 – het kabinet voerde halverwege 2021 statiegeld in op kleine plastic flesjes – zijn er al 3.932.260.516 flessen en flesjes ingeleverd. In 2023 volgde statiegeld op blikjes. Volgens de Rijksoverheid een goede maatregel, want zo zouden de circa 2 miljard blikjes die jaarlijks over de toonbank gaan, niet als afval op straat belanden.
Statiegeld tikt lekker aan
Volgens Statiegeld Nederland blijkt uit onderzoek dat 93% van Nederland al blikjes en plastic flessen inlevert. Wie om zich heen kijkt in Amsterdam, ziet dat vooral daklozen en verslaafden druk in de weer zijn met het inleveren hiervan. Niet gek ook, voor kleine plastic flesjes, blikjes en water- en frisflessen (tot 1 liter) ontvang je € 0,15 per stuk. Voor grote plastic flessen van frisdranken en waters (vanaf 1 liter) ontvang je zelfs 25 cent per stuk. Enorme zakken vol, dat tikt lekker aan.
Juist meer vuil op straat
Maar zo’n jubelstemming is het niet overal in de statiegeld keten. Supermarkten op drukke plekken klagen steen en been dat ze inleveren niet of nauwelijks aankunnen. Ook kost het ontzettend veel tijd om de apparaten schoon te maken, want die blikjes lekken natuurlijk allemaal kleverige frisdrank. Voor de Albert Heijn bij de Nieuwezijds Voorburgwal bijvoorbeeld, staan er ’s ochtends rijen van minimaal een half uur en vaker een uur wachttijd.
En om die flesjes en blikjes te verzamelen, worden vuilniszakken opengescheurd en prullenbakken omgekieperd. Vooral door het statiegeld op blikjes heeft overlast door zwerfafval een enorme vlucht genomen. Zo heeft de statiegeld maatregel een tegenovergesteld effect. Het zijn nu alleen geen blikjes en plastic flesjes die op straat liggen, maar al het andere afval. Met nog een extra nadeel: de overlast van meeuwen en ratten.
Dat moet anders
De DoneerRing, een ijzeren ring rond vuilnisbakken waar mensen hun statiegeldflesjes -blikjes in kunnen zetten, is een sympathiek initiatief maar veel te kleinschalig en lijkt vooral bedoeld om het zoeken naar blikjes en flessen menselijker te maken. Deze ring vind je inmiddels in meer dan 100 Duitse steden en in meer dan 20 gemeentes in Nederland. Ook zijn er door de gemeente Amsterdam op 116 plekken in de hoofdstad donneerrekken geplaatst. Maar uit onderzoek blijkt dat ook dit niet zorgt voor minder afval op straat.
De Wethouder afval en reiniging in Amsterdam, Hester van Buren, zit met haar handen in het haar. Vroeger was het ophalen van zakken huisafval voldoende, nu is de gemeente Amsterdam miljoenen euro’s extra kwijt aan stadsreiniging sinds de invoering van statiegeld op blikjes en plastic flesjes zit. Dit jaar al €13,5 miljoen extra (!), zo schrijft het fd.
Kost de gemeente miljoenen
Voor volgend jaar heeft van Buren 10 miljoen euro extra begroot, bovenop de standaard gereserveerde 61 miljoen euro. Dat bedrag is alleen bestemd voor de veegploegen en -wagens, het legen van de openbare prullenbakken en de waterspuit om de stoep schoon te stralen. Wat een geld!
Ondertussen weten steeds meer daklozen Amsterdam te vinden. Met statiegeld kun je genoeg geld verdienen om de dag door te komen. En drugs te kopen. Dat schijnt in Amsterdam ook goedkoper te zijn dan in andere grote wereldsteden, dus je snapt: meer drugsgebruikers in de hoofdstad. Wat mij betreft is de statiegeld maatregel een grote flop. Terugdraaien, die maatregel, zou ik zeggen. En snel ook.
Nederland is overigens niet het enige land waar statiegeld op blikjes zit; ook in onder andere Duitsland, Finland, Noorwegen en Denemarken gebeurt dit al.
Lees ook:
- Albert Heijn wil CO2-verbruik van je boodschappen op de kassabon printen; is dit niet een beetje hypocriet?
- 10x producten die supermarkt-medewerkers niet kennen
- Drama: inflatie treft ook de supermarktpizza’s (en niet zo’n klein beetje ook)
