Oergranen: wat zijn dat eigenlijk en welke soorten zijn er?
Granen ken je hoe dan ook, maar dan heb je ook nog oergranen. Wat zijn oergranen nou eigenlijk? Is het een hippe marketingterm om bepaalde producten interessanter te laten klinken? Heeft het te maken met volkoren? Of is er iets anders mee aan de hand? Tijd om eens een weg door het oergranenveld te maaien, en ook te ontdekken welke oergranen er dan precies zijn.
Nee, ‘oergranen’ heeft niks met marketing te maken. En volkoren gaat puur om het feit of de graankorrel volledig wordt gebruikt, inclusief de zemelen (het vliesje om de kern heen). Oergranen bestaan echt – en al heel lang ook. Vandaar de term ‘oer’. In al die tijd zijn oergranen hetzelfde gebleven. Ze zijn dus niet veranderd door kruisingen of doordat wij mensen er genetisch mee gesjoemeld hebben. Er zijn vier oergranen, waarvan je er eentje waarschijnlijk wel kent. De andere oergranen zijn (nog) niet enorm bekend.
Spelt
Speltbrood, speltcrackers, speltpasta: je kunt de supermarkt niet uit zonder dat je een product met spelt bent tegengekomen. Enkele jaren geleden werd de oergraan een echte hype. Dat kwam voornamelijk doordat fitboys en -girls heel lang dachten dat spelt gezonder is dan tarwe (spoiler: dat is niet zo). Spelt wordt al sinds 5000 jaar voor Christus verbouwd. Jep, oeroud! Als je spelt puur als graan eet, dan proef je een beetje een nootachtige smaak. Het is ook een vrij stevig graan; met een goede bite dus. Spelt lijkt ergens wel op tarwe, maar de korrels zijn iets langwerpiger en sterker van smaak.
Farro
Farro is écht een oeroud graan. Al zo’n 20.000 jaar geleden, in het oude Mesopotamië, werd het graan voor het eerst ontdekt. In de tijd van de Romeinen werd het megapopulair. Die populariteit zakte later weer in, omdat tarwe op een gegeven moment een stuk betaalbaarder was. In de afgelopen jaren herontdekten steeds meer mensen het Italiaanse graan. Farro wordt ook wel ‘emmertarwe’ genoemd, naar een kruising tussen eenkoren en wilde emmer. Het is voedzaam met veel vezels, vitaminen B-soorten en ijzer. Net als spelt smaakt het nootachtig en heeft het een stevige bite.
Teff
Spelt ken je, farro heb je heel misschien wel eens voorbij zien komen, maar teff is waarschijnlijk onbekend. Dat is niet zo gek, want het is echt een graan in opkomst – ondanks dat het dus wel een oergraan is. Het wordt al eeuwen en eeuwen verbouwd in Oost-Afrika, vooral in Ethiopië en Eritrea. Teff bevat enorm veel voedingswaarden. Het is zelfs het enige graan dat vitamine C bevat. Er bestaat witte en bruine teff. Vooral witte teff smaakt nootachtig en zoet; bruine teff is wat uitgesprokener van smaak. Fijn voor mensen met een glutenintolerantie: teff is glutenvrij!
Kamut
Het oergraan kamut heeft in zijn eeuwenoude bestaan al een hele wereldreis gemaakt. Oorspronkelijk komt het uit Centraal- en West-Azië, maar ook in Egypte werd het graan al eens gevonden. In 1949 kwam het naar de westerse wereld, naar Amerika om precies te zijn. Kamut is eigenlijk khoransantarwe; het is een geregistreerde handelsnaam. Het aan tarwe en durum verwante graan barst van de eiwitten en amino- en vetzuren. Knettergezond dus. Ook dit graan smaakt nootachtig en lichtzoet.
Zo gebruik je oergranen
Je kunt oergranen op verschillende manieren gebruiken. Ze zijn lekker als basis in een salade of als vervanging van een rijst- of quinoagerecht. Bijvoorbeeld dit gerecht met gemengde granen, kimchi en nori. Wist je dat je farro bijvoorbeeld ook heel goed kunt gebruiken als risottorijst? ‘Farratto’ heet het dan. In Italië zie je dat steeds vaker. Kamut en spelt zijn ook erg lekker om te poffen en te eten als ontbijtgranen. En teff-bloem is dan weer een prima glutenvrije optie voor allerlei baksels.
Omdat spelt wat bekender is, zul je dat makkelijker in de supermarkt vinden. De andere granen koop je vooral in bio-winkels of online. Wie weet wat de toekomst brengt, als we massaal aan de oerganen gaan straks!
Lees ook:
