7x dingen die je nog niet wist over de geschiedenis van patat (of friet)
Of je het nou friet noemt of patat, je realiseert je vast niet dat je met een zakje of bakje eigenlijk kostbaar immaterieel cultureel erfgoed in je handen hebt. Wist je deze zeven dingen al over je favo frituursnack?
Is het nou patat of friet?
Dat is wetenschappelijk vastgelegd door het Meertens Instituut. Boven de rivieren heet het patat, en eronder friet of frites. Maar patatdeskundige Ubel Zuidervliet heeft een voorkeur voor friet, omdat dat een logischer naam is. Patat komt van het Spaanse woord ‘patata’, aardappel, terwijl friet is genoemd naar het Franse woord ‘frite’, dat verwijst naar frituren.
Friet komt uit Frankrijk
Tijdens de Franse revolutie werd de Franse adel uit hun kastelen en landhuizen gejaagd. Hun keukenpersoneel stond dus op straat, en die koks begonnen van ellende de eerste restaurants. Daar kwamen gerechten die eerst aan de elite werden geserveerd, ook op het bord van Jan met de pet terecht. Pommes de terre frites bijvoorbeeld, aardappelen die in hete olie worden gebakken. He, lijkt dat niet op…
French fries
De eerste frietkraam in de geschiedenis stond waarschijnlijk op Pont Neuf, waar in de negentiende eeuw allemaal eetkraampjes stonden. De patat, eh, excuus frietdeskundige Zuidervliet, zag op een schilderij van de Pont Neuf uit die periode een Fransman met een puntzakje friet. Bewijs!
Zuiden liep voorop
In het zuiden van Nederland werd al in 1868 die beroemde pommes de terre frites verkocht, blijkt uit een krantenartikel over een frietkraam op de markt in Breda. Maar het noorden van het land moest nog even wachten op hun patatje. Tijdens de eerste wereldoorlog kwamen veel Belgische vluchtelingen naar Nederland. Waarschijnlijk namen zij de frietcultuur en de kunst om een perfect Vlaams frietje te bakken, mee naar ons land.
In de snackbar?
De snackbar dook pas op na de Tweede Wereldoorlog, geïnspireerd op Amerikaanse diners. In 1977 waren er meer dan tweehonderd in Amsterdam. In de jaren vijftig werden voor het eerst de vakjes van een automatiek gevuld, om een kroketje uit de muur te trekken.
Fastfood of slowfood?
Volgens frietdeskundige Zuidervliet wordt een patatje vaak gezien als ongezond fastfood. Hij vindt dat niet terecht. Bij een ambachtelijke frietkraam moet je soms tien minuten wachten op een vers frietje, en bovendien is een snackbar een plek waar mensen elkaar ontmoeten.
Friet halen
Een patatje afhalen, dat is typisch Nederlands. Ruim 70 procent van onze patat wordt opgehaald om thuis of ergens anders op te eten. Daarom is de afhaalfrituur in 2017 toegevoegd aan de lijst van immaterieel erfgoed.
Lees ook:
- How to: friettafelen
- Hoeveel aardappelen in een zak chips?
- 10x wat je moet weten over de Franse frietjes van McDonalds
Bron: onh.nl
