Volg de etiquette, haal die ellebogen van tafel. Waarom eigenlijk?
Werd je vroeger opgevoed met strenge regels over wat er mag aan tafel, en wat niet? Rechtop zitten, gebruik je mes en vork, ellebogen van de tafel en servet op je schoot: dat soort regels. Waar komen ze eigenlijk vandaan? Waarom mag je niet lekker op tafel leunen?
Zie je etiquette als betuttelende strenge regels, of ben je wel blij dat je weet ‘hoe het heurt’? Het woord komt uit het Frans. In de vijftiende eeuw krijgen gasten aan het hof van Filips de Goede de regels van het bezoekje op een stukje papier, het etiquette. Zo wisten ze hoe ze zich moesten gedragen. De bedoeling: als iedereen weet wat wordt verwacht, voelt niemand zich ongemakkelijk of buitengesloten. Ben je benieuwd of je je wel weet te gedragen, sla dan ‘Hoe hoort het eigenlijk?’, het boek uit 1938 van Amy Groskamp-ten Have er maar op na.
Smakken, slurpen, morsen, prakken, proppen
Amy windt er geen doekjes om, dit mag volgens haar allemaal niet: ‘leunen, noch over de tafel hangen, niet eten met de ellebogen op de tafel geplant, niet met open mond eten, niet smakken, niet slurpen, niet morsen, nimmer met de vingers de spijzen aanraken, niet praten met eten in den mond, niet drinken met eten in den mond, geen eten – ook geen kruimels – uit den mond laten vallen, geen groote happen nemen noch de mond haastiglijk vol proppen, nimmer aardappelen met het mes snijden, niet spelen met het dessertzilver, dat boven aan het bord ligt, noch de steel van het wijnglas tusschen de vingers laten draaien, noch pilletjes draaien van broodkruimels, onder het praten niet gesticuleeren met vork, mes of lepel in de hand en ten slotte: niet prakken! d.w.z. eten fijndrukken met de vork, de verkregen substantie omroeren en nog eens omroeren en ten slotte naar den mond brengen; ook stapele men z’n bord niet torenhoog op. Dat alles is in strijd met de goede vormen.’ Zo, ga er maar aanstaan.
Daar vliegt de appelmoes
Waarom mag je nou niet met je ellebogen op de tafel leunen? Volgens experts heeft dat te maken met de gewoonte dat mensen vroeger een bord deelde met hun buurman aan tafel. Als je met je elleboog op die tafel leunt, kan hij of zij er dus niet meer bij. Asociaal, dat bord eten voor jezelf houden, dat kan natuurlijk niet. Andere verklaring: de tafels waren vroeger planken die leunden op schragen. Iedereen die wel eens aan een biertafel heeft gehangen, kent de uitdagingen van zo’n wankele constructie. Leun jij flink op tafel terwijl mensen aan het andere eind van de plank juist opstaan, dan katapult je hele maaltijd door de kamer. Vandaar: niet leunen!
Stel je netjes voor
En dan heb je nog het protocol dat je gezellig met je tafelgezelschap moet kletsen. Dat gaat het beste als iedereen elkaar kan aankijken. Mensen die voorover over hun bord leunen, elleboog op tafel, zijn een soort stuwdam voor een gezellig gesprek: daar komt geen woord voorbij. Daarom zei oma al: stel je netjes voor aan de mensen die naast je plaatsnemen, zit rechtop, hou je ellebogen bij je en maak met iedereen een praatje.
