Waarom zijn wortels eigenlijk oranje?
Internet-nieuws: wortels zijn oranje uit vaderlandsliefde, als eerbetoon aan koninklijke familie en de nationale feestkleur van Nederland. Wortels hadden eigenlijk allemaal kleuren, maar boeren zouden ze tijdens de Tachtigjarige Oorlog net zo lang gekruist en verbeterd hebben, dat ze uitsluitend oranje wortels konden kweken. Oranje boven!
Mooi verhaal, dat wij nu nog voornamelijk oranje wortelen kunnen kopen omdat tussen 1568 en 1648 boeren als daad van verzet oranje wortelen gingen kweken, die snel razendpopulair werden om de sympathie voor de stadhouders van Oranje uit te drukken. Je leest dat verhaal op een paar sites, en omdat het zo’n grappige anekdote is, gaat niemand grondig fact checken.
Totale onzin
Met één uitzondering: het tijdschrift Geschiedenis Magazine. Hun onderzoeksjournalist Daan Couwenbergh dook in de materie en ontdekte dat het totale onzin is. ‘Wetenschappers hebben het DNA van wortels uitgeplozen en daaruit is gebleken dat dat bewijs er ook nooit zal komen. De oranje wortel is namelijk veel ouder dan het Huis van Oranje,’ schrijft hij op de website Is Geschiedenis.
Stampen maar
Romeinen aten wortels in alle kleuren van de regenboog, net zoals die vrolijk gekleurde wortels die je nu wel eens bij de groenteboer ziet liggen: wit, paars, geel en rood. In de zestiende en zeventiende eeuw waren wortels echt volksvoedsel, het stond vaak op tafel. Maar dat waren geen oranje wortels, net zoals in de hutspot die bij het Leidsch Ontzet werd gemaakt waarschijnlijk geen wortels, maar witte wortels of pastinaken zijn gestampt.
Vaderlandsliefde
Oranje wortels werden wel populair, maar of dat nou uit vaderlandsliefde was, daar kan Daan in zijn bronnen geen bewijs voor vinden. De oranje wortels waren waarschijnlijk lekkerder, en ze gaven geen ongezellige kleur af aan het eten, zoals paarse wortels wel doen. Wel waren oranje wortels een tijdje verboden op de markt, schrijft Daan. ‘Toen de patriotten in 1785 stadhouder Willem V dwongen van Den Haag naar Nijmegen te vertrekken, werden alle oranje voorwerpen uit het straatbeeld verwijderd. Op de Haagse markt mochten geen oranje wortels meer worden verkocht, tenzij er een grote bos loof aan zat die het oranje enigszins verborg.’
