8x kaas uit het Noorden

Het Noorden van ons land is nogal ondergewaardeerd, er is namelijk een heleboel lekkers te vinden. Waar je al dat dan allemaal kunt vinden, ontdek je in het nieuwe boek van Jacques Hermus: Het Heerlijke Noorden. Een onmisbare culinaire gids voor Groningen, Friesland en Drenthe. Reis, eet, drink en proef door de noordelijke provincies van ons land.

Het Heerlijke Noorden komt tot ons in allerlei vormen, maar een van de lekkerste vormen is toch wel de kaas. En al lopen er geen koeien over de Amsterdamse Dam, in het groen van Friesland, Groningen en Drenthe des te meer. En schapen. En geiten. Daar maken de Noorderlingen dan weer kaas van, die jij gewoon kunt kopen op de Dam.

Friesland

Doetie’s geitenkaas, Jubbega

Bij Doetie’s in Jubbega is grootschaligheid ver te zoeken. Aan de Schoterlandseweg staat langs de weg een bescheiden bordje ‘geitenkaas’ en met een tiental geiten moet je ook niet anders verwachten. Alles is nog een beetje in de opbouwfase, maar vergis je niet in het eindproduct. De biologische kazen van Doetie zijn te vinden bij de Friese toprestaurants en ver daarbuiten. Ze heeft drie soorten in de aanbieding. De Lytse Wite is een zacht piramidevormig witschimmelkaasje van 100 gram. De Swarte Toer heeft dezelfde vorm, maar is in as gerold. Zijn de zachte kaasjes al om te zoenen zo lekker, de ‘harde’ geitenkaas is pas echt een ongehoord smakelijke kaas. Schoterlandseweg 78, 8411 ZH Jubbega

De Gelder, Tijnje

De beste gatenkaas ter wereld, zo noemde culinair journalist Wouter Klootwijk hem ooit: de Tynjetaler. Daar zullen de Zwitsers met hun Emmentaler het hartgrondig mee oneens zijn, maar de Tynjetaler – met een Friese knipoog naar het gatenkaasland in de bergen – is een mooi kaasje. Romig, een tikje zoet met een licht pittige nasmaak. De kaasmakers van boerderij De Gelder, de familie Vogel-Van Emst, weten wat ze doen. Hun jong belegen gatenkaas is al eens uitgeroepen tot Beste kaas van Nederland. Lekker ook bij de borrel of in de fondue. Heawei 42, 8406 AW Tijnje

De Nylander, Workum

Biologische kaasboerderij De Nylander in Workum, aan de boorden van het IJsselmeer, produceert bijzondere kazen. Ze worden gemaakt van de melk van de eigen Jersey-koeien van de familie Bokma. Die melk is vetter, waardoor de kazen smeuïger zijn, en als oude kaas minder brokkelig. Niet dat de kazen veel tijd hebben om te rijpen: ze vinden hun weg naar de mooiste winkels in Nederland en ver daarbuiten. Hun nagelkaas ligt bij Franse driesterrenrestaurants op het plankje, en in een New Yorkse Deli kwamen we al eens de Reade Nylander tegen. Je kunt die echter gewoon in Workum kopen. Lange Leane 10, 8711 HK Workum

Groningen

Kaasmakerij Oldambt, Blijham

De lekkerste Boeren Goudse kaas, wat een beschermd oorsprongsproduct is, komt uit Groningen. Uit Blijham om precies te zijn, waar Sjanita en Adri de Vos de mooiste kazen maken, die al diverse keren zijn bekroond als Neerlands beste kaas. Nou komen ze oorspronkelijk wel uit de Goudse streek, maar toch. Ze maken er ook Groninger nagelkaas, die gemakkelijk kan concurreren met de Friese, en diverse kruidenkazen. ’t Is een eindje rijden richting Duitse grens, maar een omweg waard, zouden ze bij Michelin zeggen. Tweekarspelenweg 18, 9697 XZ Blijham

Orobianco, Grootegast/Opende

Mozzarella uit Groningen: ja, lach er maar om. Maar bij Orobianco – ‘het witte goud’ – in Grootegast maken ze echt verse mozzarella van buffelmelk die openspat in je mond en je een hemels gevoel geeft. Martijn Veenstra verbouwde de stal van de voormalige veehouderij van zijn vader tot kaasmakerij. Hij huurde de Italiaanse kaasmaker Pietro di Simone in om hem de fijne kneepjes van het vak te leren. In de schuur worden ook ricotta en scamorza, een gedroogde mozzarella met een korstje, gemaakt. Verkrijgbaar bij restaurants en delicatessenwinkels. Peebos 4, 9865 TH Opende

Biologische Geitenkaasmakerij De Oude Streek, Zevenhuizen

Hanneke Kuppen maakt al sinds 1988 op haar geitenboerderij de meest bijzondere rauwmelkse geitenkazen. Dat doet ze biologisch en met het hart. Haar Machedoux, een romig witschimmelkaasje met lichtzure tonen, ligt bij toprestaurants en de beste kaaswinkels. Naar verluid is koningin Maxima er fan van. De machemat (een geitenbrie), en de machetin, een soort crottin, zijn nog zo maar wat van die geweldige kaasjes. De productie is klein, de vraag is groot. Maar verwacht van Hanneke geen commerciële ommezwaai. Ze houdt van haar geiten, haar werk en haar kaas. Op kleine schaal. Oudestreek 37, 9354 AD Zevenhuizen

Drenthe

De Kruidenwei, Nooitgedacht

Blauwe kaas van Drentse geiten, jazeker. De Lady Blue van biologische kaasmakerij De Kruidenwei in Nooitgedacht heeft het al eens geschopt tot lekkerste kaas van Nederland, de Little Blue Star sleepte ook menig prijs in de wacht. Bij het geklingel van de deurbel van de boerderijwinkel komt eigenaresse en kaasmaakster Ayla Groenveld uit haar ‘grot’: de rijpingsruimte waar haar blauwschimmelkazen liggen te rijpen. De Lady Blue is een kaasje van twee maanden oud; zacht en toch pittig. De Man’s Blue is een overrijpe Lady Blue, eentje die een jaar oud is. Veldweg 8, Nooitgedacht

Kaaslust, Veenhuizen

Bij Kaaslust maken ze, hoe kan het anders, kaas. Sommigen met bier van het naastgelegen Maallust, anderen met kruiden of gewoon puur. Meester Kaasmaker Jan Craens heeft zich helemaal gestort op de ontwikkeling van de kaasmakerij in Veenhuizen. Daar is de vroegere zuivelfabriek, anno 1903, in 2010 volledig gerestaureerd en ingericht als ambachtelijke kaasmakerij. De geelste kazen worden gemaakt van de vette melk van Jersey-koeien. Andere kazen uit het assortiment zijn de schapen- en geitenkazen die in een oude turfschuur zijn gerijpt en een Drentse blauwschimmel van koemelk. Hoofdweg 138, 9341 BL Veenhuizen