Know before you go: 10x Scandinavische gerechten die je misschien wilt vermijden
Wil jij je ervaring met de Scandinavische keuken verder laten reiken dan de good old Zweedse gehaktballetjes van de IKEA? Een tripje naar het hoge noorden is dé manier om kennis te maken met culinaire Zweedse, Noorse, Deense en Finse klassiekers. Maar wees gewaarschuwd: dat kan best… verrassend uitpakken. Dit zijn 10 Scandinavische gerechten die jij misschien wel liever wilt vermijden.
Surströmming
Soms kan een gerecht dat niet zo smakelijk is, toch nog best wel lekker ruiken. Of er aantrekkelijk uitzien. Het Zweedse Surströmming is in ieder geval níét zo’n gerecht. De geur die hiervan afkomt, is op z’n zachtst gezegd niet te harden: bedorven vis to the max. Hoe dat komt? Surströmming is Oostzeeharing die op gecontroleerde wijze bedorven is, oftewel gefermenteerd. Na het eerste fermentatieproces wordt de vis ingeblikt en een maand lang bewaard voordat-ie gegeten wordt. En ja, dat gaat dus gigantisch meuren. Overigens: de smaak van Surströmming blijkt nog niet eens zo verschrikkelijk te zijn. Wie nog niet van z’n houtje is gegaan na het openen van een blik, zal het weten.
Pölsa
Wat je op je bordje krijgt als je pölsa bestelt? Gemalen vlees, op smaak gebracht met uien, bouillon en peper. Op zich niks mis mee, zou je denken. Maar pölsa zou natuurlijk niet in dit lijstje staan als er niet op z’n minst iets… bijzonders aan op te merken is. En dat is er zeker. Het gemalen vlees bestaat namelijk uit lever en hart. Kan lekker zijn natuurlijk – fans van orgaanvlees halen hun hart er waarschijnlijk aan op. Maar een gewaarschuwd mens telt voor twee, toch?
Blodpudding
Wie blodpudding op de Zweedse kaart ziet staan, krijgt waarschijnlijk al een donkerbruin vermoeden wat ‘ie voorgeschoteld krijgt. En ja, dat is inderdaad een gerecht met bloed (blod). Maar geen bloedpudding. Nee joh, stel je voor! Wat je dan wel op je bord ziet liggen? Bloedworst, gemaakt van varkensbloed, melk, rogge en bier. Voor sommigen een traktatie, voor anderen… worst case scenario.
Lutefisk
Ook het Noorse lutefisk gooit geen enorm hoge ogen als het om knap voedsel gaat. Deze vis is namelijk volledig doorschijnend. Hoe dat komt? Lutefisk is witvis of kabeljauw die langere tijd in loog wordt gelegd. Dat is een basische (niet-zure) vloeistof die ontstaat door de witte as van verbrand hout in zacht regenwater te weken. Het water neemt vervolgens het in het hout aanwezige kalium op. Dat maakt de vis langer houdbaar – de reden van dit hele proces – en geeft het dus die vreemde, transparante ‘look’. De smaak van dit gerecht is overigens niet verkeerd hoor. Traditioneel geserveerd met gerookte spek, erwtenpuree en gekookte aardappelen is lutefisk zelfs gewoon lekker.
Flygande Jakob
Let op: dit is een waarschuwing voor iedereen die walgt van warm fruit. Eigenlijk voor iedereen die lid is van team Ananas hoort niet op pizza, dus. Flygande Jakob, oftewel Vliegende Jakob, kun je als warm fruit-hater beter laten staan. Dit Zweedse braadgerecht bestaat namelijk uit kip, room, chilisaus, geroosterde pinda’s, spek en… banaan. Een typisch gevalletje you hate it or you love it, denk ik. Flygande Jakob bewijst in ieder geval dat er meer gerechten met banaan bestaan dan bananenbrood of bananenpannenkoeken. En dat ze daar in het koude Zweden ook best wel eens in tropische sferen verkeren.
Vilt korv
Scandinavië staat bekend om z’n prachtige natuur en indrukwekkende wildlife. En dat wildlife kan dus ook zomaar op je bordje liggen als je later op de dag naar ’n Zweeds, Fins, Noors of Deens restaurant gaat. In Zweden eten ze bijvoorbeeld vilt korv: elandworst. Vaak gewoon met aardappels en groenten, maar soms ook verwerkt in een quiche. Eet jij vlees? Proef dit lekker kruidige worstje dan vooral eens! Vegetariërs zijn bij deze in ieder geval gewaarschuwd.
Smalahove
Eten doe je niet alleen met je mond en neus, maar ook met je ogen. Nou, wie dit Noorse gerecht op krijgt zónder zijn of haar ogen dicht te doen, is (in mijn ogen) echt een held. Smalahove is namelijk niets minder dan een gezouten, gerookte en vervolgens gestoomde schapenkop. En ja, daar kun je dus echt niets anders van maken als je dit gerecht op je bord ziet liggen. Als je wilt (en durft) kun je echt élk deel van het hoofd opeten, op de botten na. De Noren vinden Smalahove een enorme delicatesse en eten het vooral tijdens feestelijke gelegenheden. Ga jij helemaal los of sla je even over?
Räkost
Ik ga nu twee woorden combineren die je waarschijnlijk nog nooit samen hebt gezien: garnalenkaas. Maak kennis met Räkost: zachte kaas met kleine stukjes garnaal in een tube. Een absolute favoriet in Zweden die fantastisch schijnt te smaken op knäckebrod. Räkost is voor de Zweden een beetje hetzelfde als wat Vegemite voor Australiërs is: een nationale favoriet. Ik weet in ieder geval één ding: ik moet dit gewoon proberen. Onder andere verkrijgbaar bij Amazon zie ik, dus mijn bestelling is onderweg.
Sill inlagd
Geen fan van haring en/of ingelegd voedsel? Dan zijn jij en sill inlagd geen match. Sill inlagd is een traditioneel Zweeds voorgerecht en bestaat uit in zout en azijn gemarineerde haring, ui en wortel. Een hele mond vol; wij noemen het ook wel ‘gewoon’ zure haring. Toch nieuwsgierig? Je kunt een pot sill inlagd bij de IKEA kopen. Neem dus vooral mee als je toch nog die kant op moest voor een zak Daim.
Kalakukko
Scandinaviërs experimenteren graag met vis. Door het te fermenteren bijvoorbeeld, of door het in een tube smeerbare kaas te stoppen – ik noem maar wat. Ook populair: vis in brood. Dat wordt vooral gegeten in Finland en heet daar Kalakukko. Men neemt een stuk of 20 kleinere visjes en wat varkensvlees, wikkelt er brooddeeg om heen en bakt het een aantal uur af in de oven. Is de Kalakukko gaar en snijd je het open, dan zie je allemaal visjes en varkensvlees op elkaar liggen. Een bijzonder gezicht, maar volgens de Finnen onwijs lekker.
