Zijn deze wijnen aan het verdwijnen? ‘Met uitsterven bedreigd’

Wijnland, of beter gezegd: bubbelland, is in rep en roer. Want wat is het geval: prosecco zou met uitsterven worden bedreigd. Wat is er aan de hand?

Heel kort gezegd: klimaatverandering. In 60 jaar tijd was de wereldwijde wijnproductie nog nooit zó laag als dit jaar. Kunnen we straks niet meer proosten met een glaasje prosecco tijdens Oud en Nieuw?

Van intense droogte naar gigantische regenbuien

Door klimaatverandering krijgen bepaalde gebieden bijvoorbeeld te kampen met extreme droogte. En die droogte in Europa heeft een sterke impact op de wijngaarden in de verschillende wijnlanden. Kleine side note: droogte is niet iets nieuws; in 1921 was er ook sprake van enorme droogte. Toch kunnen we moeilijk ontkennen dat de klimaatverandering van invloed is. Zo zijn de temperaturen hoger en extremer dan een eeuw geleden. Droogte is op zich niet meteen reden tot paniek; druiven zijn planten die met weinig water toe kunnen, wijnstokken kunnen meestal vrij goed tegen de droogte, zeker oudere stokken, die dieper wortelen. Maar een beetje water blijft altijd nodig.

Naast extreme droogte brengt klimaatverandering nog meer verandering in het weer met zich mee. Het houdt bijvoorbeeld ook in dat er (enorme) regenval kan zijn in een periode waar normaal weinig neerslag valt. Dit jaar hebben prosecco-producenten te maken gehad met onvoorspelbare weersomstandigheden, met massale lenteregenval, hagelstormen en een hete zomer. Al dit soort zaken schoppen de oogst in de war. En vooral bij de Italiaanse bubbelwijn prosecco is dit volgens onderzoek een groot probleem aan het worden: het instabiele weer kan naar schatting de Italiaanse wijn-druivenoogst met maar liefst 20 procent verminderen.

Wat doet dit weer met de oogst?

Dat is niet zo makkelijk uit te leggen, want het komt door veel verschillende factoren. De belangrijkste is waarschijnlijk: de smaak van de druif. Door de toenemende temperaturen en de droogte wordt het voor de wijnboeren moeilijker om de druif zo goed mogelijk op smaak te krijgen. Hoe behoud je zuren in de druif? Hoe zorg je ervoor dat er niet teveel suikers in de druif worden opgebouwd? Simpel gezegd: hoe zorg je voor de juiste balans als de druif anders rijpt dan normaal?

Daarvoor is het hele groeiseizoen van belang; het heeft geen zin om alleen naar de zomer te kijken, ook verandering in het winterse klimaat is hier van belang. Zo heeft Frankrijk bijvoorbeeld te maken met mildere winters, maar kan het flink vriezen in de lente. Doordat de winter milder is, komen de wijnstokken eerder dan normaal het geval was uit de kiemrust, maar bevriezen ze weer sneller door die vorst in de lente. Thiébault Huber, van Domaine Huber Verderau in Meursault (Bourgogne), zegt er het volgende over: ‘De vorst in april is niets nieuws. Het probleem is het lente-achtige weer in februari en maart.’

De wijnoogst van 2023

Hoe zit het nu concreet met de Europese wijnoogst? Weer een hete zomer bracht in veel Europese wijngebieden een kleine, maar goede oogst, ondanks extreme weersituaties als hitte, zware regen en hagel. Frankrijk, Spanje en Italie zijn samen goed voor zo’n 80% voor de totale wijnproductie van de EU. Uit de laatste oogstcijfers blijkt dat de Europese wijnoogst met 150 miljoen hectoliter 5,5% lager is ten opzichte van het vijfjarige gemiddelde. Frankrijk is, voor het eerst in zeven jaar, Italië gepasseerd als grootste producent, met zelfs een plus van 1,45% meer dan vorig jaar. Italië staat op de tweede plek met een min van 11,92% ten opzichte van vorig jaar; Spanje (plek 3) verloor zelfs 14,42%. Voor Duitsland zag het er positiever uit, met een groei van 9,1%.

‘Fragiele en bedreigde’ situatie

Terug naar prosecco. Prosecco wordt geproduceerd in Veneto, samen met Piemonte de belangrijkste wijnproducerende regio van Italië (met 22% van het totaal). Verreweg de meeste prosecco wordt gemaakt volgens de methode charmat; dit houdt in dat de tweede vergisting, zoals bij champagne, niet ín de fles plaatsvindt, maar in een tank. De beste prosecco-gebieden zijn de heuvelachtige subregio’s Conegliano-Valdobbiadene en Colli Asolani (deze hebben dan ook een DOCG Prosecco Superiore-status). Je vindt hier zelfs prosecco’s die wel hun tweede vergisting in de fles hebben gehad, maar het betreft een klein aandeel van de hele prosecco-productie.

De Universiteit van Padova in Italië deed onderzoek naar klimaatverandering en de prosecco-productie. Volgens het onderzoek wordt het maken van de mateloos populaire prosecco, als de extreme regenbuien blijven aanhouden, steeds lastiger – en dat terwijl prosecco al niet aan te slepen is. In de afgelopen vijf jaar groeide de vraag naar prosecco met meer dan 33 procent –  ter vergelijking: de vraag naar champagne groeide met slechts met 1 procent. (Dit klinkt wellicht als slecht nieuws voor de Champagne-regio, maar vergis je niet: in 2021 werden maar liefst 320 miljoen flessen champagne verkocht; de grootste hoeveelheid in 10 jaar tijd.)

Het tijdschrift iScience had het in dit kader over een ‘fragiele en bedreigde’ situatie. Maar is dat wel zo? De opbrengsten in Veneto en Piemonte waren vrijwel normaal – zo blijkt uit de laatste oogstcijfers, met dank aan de overvloedige regenval van dit jaar, tegenover grote droogte vorig jaar. Vooralsnog hoeven we ons dus (nog) geen (grote) zorgen te maken.

Mousserende wijn uit Nederland

Met de wijngaarden in Nederland gaat het, mede door de klimaatverandering?, steeds beter. Tegen de heuvels rond Maastricht werden vijftig jaar geleden de eerste wijnranken van Apostelhoeve aangelegd. Toen werd er nog met scepsis tegen wijnbouw in Nederland aangekeken, inmiddels kent de de mousserende wijn van de Apostelhoeve een trouwe schare fans. Zoals FavorFlav’s Sharon: ‘Cuvée XII Brut van De Apostelhoeve, zachte bubbels van eigen bodem, heerlijk!’

Toch maar vaker een Nederlandse bubbel opentrekken dan?

Lees ook:

• 5x wijnhuizen waar je kunt mee doen aan de druivenoogst
• Rode wijn helpt tegen verkoudheid
• Dit wil je nu: een wijnkraan voor in je huis

Bron: Perswijn, hln.be/ EuroNews