Het malt mysterie
Inmiddels bestellen we hippe ‘nul punt nul’ biertjes, maar een beetje bierdrinker weet: alcoholvrij bier wordt dikwijls ‘maltbier’ genoemd. Maar waarom eigenlijk? Malt heeft immers helemaal niks met het alcoholvrije karakter van het bier te maken.
Nu weet ik meestal vrij snel antwoorden te vinden op mijn vragen. Beetje Googlen, boeken doorspitten en rondvragen et voila: je hebt het antwoord op vragen als ‘Waarom drinken we geen varkensmelk?‘ en ‘Wat doet dat veertje op mijn ei?‘. Maar bij maltbier ligt dat anders. Dat blijkt een heus mysterie. Des te leuker dus.
Marketing
Op fora (love fora) stuit ik grofweg op twee theorieën: dat het een marketingtruc zou zijn omdat consumenten (mannen met name) geen alcoholvrij bier willen bestellen, maltbier zou stoerder en aantrekkelijker klinken. De andere theorie is dat alcoholvrij bier een moutiger karakter heeft dan alcoholisch bier.
Maar laten we bij het begin beginnen: wat is malt überhaupt? “Malt is Engels voor mout. Gerst wordt ‘gemout’ (vochtig gemaakt onder hoge temperatuur) waardoor de gerst gaat kiemen en het mogelijk is de aanwezige enzymen aan te spreken. Zowel bij malt whisky als bij bier zijn de basisgrondstoffen gerstemout met water,” legt Hendrik Jan de Mari van drankspeciaalzaak Ton Overmars uit.
VitaMalz
Oké, maar in whisky zit overduidelijk wél alcohol en in Engeland noemen ze alcoholvrij bier gewoon ‘alcohol-free beer’ en geen ‘maltbier’. Waarom wij dan wel? “Dat weet niemand,” zegt bierkenner Rick Kempen bierkenner bij Bier&co. Zelfs bierprofessor Rolf niet, blijkt uit de voorafgaande mailwisseling.
Maar Rick wil wel een poging wagen. “Ik speculeer erop dat het afkomstig is uit Duitsland, waar alcoholarme (en later alcoholvrije) bieren veelal onder merknamen als Malz, VitaMalz en dergelijke worden verkocht, al generaties lang. VitaMalz zou zelfs al in 920 in Freising zijn ‘ontdekt’.”
Drooglegging
Hij vervolgt: “Nederlandse brouwers zijn de enigen die deze terminologie hebben overgenomen en Bavaria was daar de eerste mee: omdat ‘mout’ de grondstof is en men, denk ik, de term ‘alcoholvrij’ inderdaad nog niet aandurfde. In Engelstalige landen gebruiken we de term maltbier helemaal niet: root beer is de Amerikaanse (originele) versie uit de drooglegging; de rest spreekt over ‘alcohol-free beer’. Ik denk dat de term is blijven hangen vanuit de ‘gezondheidsgedachte’ van de jaren twintig.”
Navraag bij Bavaria brengt me bij Henri Reuchlin, biersommelier van het Bierburo. En hoewel ook hij geen pasklaar antwoord heeft, verwijst ook hij naar dranken als VitaMalz. “De eerste alcoholvrije bieren waren donkere, zoete dranken, eigenlijk niet meer dan gekookte wort, zonder hop, of slechts een heel klein beetje. Die dranken werden veelal vanwege de voedingswaarde gedronken, niet als vervanging van pils. Een merk als Vitamalz is nog steeds op de markt. Er zijn er ongetwijfeld meer. Omdat die bieren letterlijk moutdranken waren, werden ze ‘malt’ of ‘Malz’ genoemd. Het zou me niet verbazen dat toen de eerste alcoholvrije lagerbieren op de markt kwamen deze naamgeving voor bier zonder alcohol eenvoudigweg overgewaaid is – zonder dat daarmee expliciet een verbinding gezocht werd met het moutige karakter van het nieuwe bier.”
Inmiddels noemen we het beestje wel gewoon bij de naam: nul punt nul. Klinkt ook best stoer, toch?
Lees ook:
