Wat is het verschil tussen gin en jenever?

Gin, simpel gezegd met jeneverbes gearomatiseerde wodka, waaraan ook nog andere botanicals (als bloemen, wortels, kruiden en specerijen) zijn toegevoegd, wordt vaak gezien als een typisch Engels distillaat, maar dat is het niet. Het is de Engelse versie van de Nederlandse jenever. Door die jeneverbes wordt ook weleens gedacht dat jenever Nederlandse gin is, maar ook dat is niet zo. Hoe zit het dan wel met gin en jenever?

Om met het begin te beginnen: jenever bestaat uit moutwijn (gemaakt van granen) en neutrale alcohol, gedistilleerd met jeneverbessen (en andere smaakmakers). Bij gin ontbreekt de moutwijn, maar wordt de neutrale (graan)alcohol ook op smaak gebracht met jeneverbessen (want verplicht) en botanicals voor extra smaak. Gin drink je niet puur, maar met een (bij voorkeur premium) tonic die de eigenschappen van de gin accentueert.

De missing link tussen gin en whisky

Jenever moet je juist niet met tonic mixen, want de smaak van deze traditionele drank (jenever wordt al meer dan 400 jaar in Nederland gemaakt) ligt toch nog best ver weg van die van gin. Cocktailheld Tess Posthumus legt aan toeristen dan ook vaak uit dat je jenever het beste kunt zien als de missing link tussen gin en whisky. Het bevat jeneverbessen die ook voor gin worden gebruikt, maar ook de moutigheid van whisky door de toevoeging van moutwijn.

Essentieel: de jeneverbes

Terug naar de gin. Veel alcoholische dranken beginnen hun leven als medicijn en dat geldt ook voor gin. Italiaanse monniken dronken zo’n duizend jaar geleden al levenswater van de ‘Junipero’. En ook in Der Naturen Bloeme (1269) werd de geneeskrachtige werking van de jeneverbes bejubeld. Bes & gin maken pas echt naam als Sylvius de Bouve (†1672) ‘genièvre’ maakt. Zijn jeneverbessen-distillaat lijkt een probaat middel tegen uiteenlopende klachten, zoals de pest. Genièvre werd verbasterd tot genever en later jenever. En Sylvius? Die wordt gezien als de grondlegger ervan. Een mooi verhaal voor in de kroeg, behalve in België dan. Daar vinden ze dat niet wij, maar zíj jenever hebben uitgevonden. Hoe dan ook: het begon allemaal met de jeneverbes.

Slechte Engelse gin

Waarom wordt gin dan vaak als typisch Brits gezien? Daarvoor moeten we even wat jaren terug in de tijd, namelijk naar 1618, specifieker: naar de Dertigjarige Oorlog (die tot 1648 duurde). Met jenever dronken onze soldaten zichzelf strijdend moed in. Daar waren de Engelse landsverdedigers, die meevochten tegen de Spanjaarden, nogal van onder de indruk. Ze noemden het drankje ‘Dutch Courage’ en namen het mee naar huis.

In Londen wordt genever verkort tot gin – en de reputatie van deze drank vrijwel direct om zeep geholpen – door een Nederlander nota bene: de nieuwe koning Willem III van Oranje heft belastingen op buitenlandse distillaten en stimuleert de binnenlandse productie met de Distill Act (1690). Engelsen gaan hun eigen gin produceren. Met jeneverbes, ja, maar zonder de moutwijn. De Engelse gin is spotgoedkoop, overal verkrijgbaar en pretty lousy.

Gin Craze

Rond 1730 zijn er meer dan 7.000 (!) Gin Stores in Londen en de gevolgen van de Gin Craze zijn verwoestend. Verslaafde moeders die misvormde kinderen krijgen en verwaarlozen (‘Mother’s Ruin’), criminaliteit, waanzin… In 1723 is het sterftecijfer in Londen zelfs hoger dan het geboortecijfer! Met de Gin Act van 1751 komt een einde aan illegale stokerijen en wordt gin een echt serieuze business. Rond 1820 wordt er in Nederland overigens zes keer meer jenever geëxporteerd dan gin. De drank vormt de basis voor veel klassieke cocktails, waaronder de Collins.

Rond 1830 ontstaan de eerste, luxe gin palaces. Hiermee wordt het imago van gin opgekrikt. Grote gin huizen als Gordon’s en Beefeater worden opgericht en gaan exporteren. Naar Amerika bijvoorbeeld. Hollywoodsterren als Humphrey Bogart en Dean Martin zijn in de jaren ’50 zelden zonder Dry Martini te zien, de klassieke cocktail met gin in de hoofdrol. Na 1920 raakte jenever uit de mode door een samenhang van factoren, waaronder de economische crisis en de drooglegging in Amerika.

De gin-beer is los

Als Bombay Sapphire in 1988 wordt gelanceerd, is er een verschuiving naar premium gin consumptie – en in 2000 is de beer pas echt los: ingezet door Spaanse chefs en bartenders, wordt er volop met gin geëxperimenteerd. De gin productie is alweer booming. Niet alleen in Engeland en Nederland, maar ook in Spanje, België Frankrijk en de VS schieten craft gins als paddenstoelen uit de grond. En met tonic als trouwe bondgenoot verovert gin opnieuw de wereld.

En met de opleving van kopstootjes is jenever ook aan een comeback bezig. Gelukkig ook, want het is zo’n gaaf product. Probeer eens een jenever, zou ik willen zeggen. De keuze is reuze, want er zijn verschillende categorieën: van hele lichte soorten tot jenevers die richting de whisky gaan. Het is echt een sterke drank waar we trots op mogen zijn in Nederland!

Lees ook:

• Hou je van gin en limoncello? Dan moet je Gordon’s Sicilian Lemon zeker proberen
• Recept: gin-tonic cake
• Queen Elizabeth komt met eigen Buckingham Palace Gin