Ophef om ‘vaccineieren’ van kippen met vogelgriepvaccin: wat is er aan de hand?

‘Vaccineren’ is in Nederland al een tijdje een prikkelbaar onderwerp. Sinds deze week laait er opnieuw ophef over vaccinaties op. Afgelopen maandag startte namelijk een proef waarbij kuikens worden gevaccineerd tegen het vogelgriepvirus. De ophef hierover gaat vooral over het feit dat de eieren van deze gevaccineerde vogels in de winkels komen te liggen. Wat is er precies aan de hand?

De Nederlandse pluimveesector heeft al jaren veel last van de vogelgriep. Het is een virus dat zich via besmette wilde vogels, uitwerpselen, lucht en water verder verspreidt. Mensen worden niet snel met de ziekte besmet, dat is erg zeldzaam. Maar als pluimvee zelf vogelgriepvrij is, dan wordt de kans natuurlijk helemáál nihil dat het overslaat op de mens. Eerder werd besmet pluimvee gedood. Dat was de enige oplossing om verdere verspreiding te voorkomen. Niet echt ideaal; vanwege het dierenwelzijn, maar ook omdat door de enorm hoge besmettingscijfers véél dieren moesten worden geslacht. Een andere oplossing was dus wenselijk. Dat werd het vaccin, dat afgelopen maandag voor het eerst bij de start van een pilot werd gebruikt.

Pilot van twee jaar

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) werkt samen met de pluimveesector aan de pilot. Eén boerderij, die vanwege privacy redenen onbekend blijft, doet eraan mee. Ruim 10.000 kuikens krijgen het vaccin. De pilot loopt tot ongeveer 2027, als de productietijd van de gevaccineerde kippen op is. Ze stoppen dan met eieren leggen. Wat er daarna met de leghennen gebeurt, kun je misschien wel raden. Ze kunnen daarna in ieder geval écht geen eieren meer leggen.

‘Vaccineieren’ in de winkels

Het is niet de eerste keer dat kippen gevaccineerd worden tegen bepaalde ziektes. ‘Kippen krijgen meerdere vaccins in hun leven’, zo meldt de Rijksoverheid op een informatiepagina over de kwestie op hun website. Ze worden bijvoorbeeld ook ingeënt tegen Newcastle disease, oftewel pseudovogelpest.

Wat wel nieuw is, is dat de eieren van gevaccineerde kippen straks verkrijgbaar zijn in de winkels. Over ongeveer een half jaar komen ze op de markt. De kuikens die meedoen aan de pilot, kunnen namelijk over zo’n 20 weken pas hun eerste eieren leggen. Het duurt dus nog even voordat je een doos ‘vaccineieren’ kunt kopen.

Alleen in Nederland

Opvallend: de eieren van de vaccinpilot worden niet over de grens verkocht. Dat terwijl Nederland een belangrijke exporteur is van vlees, eieren en kuikens. Niet alle landen waar Nederland naar exporteert, staan te springen om eieren van gevaccineerde kippen te verkopen. Die zien om het vogelgriepvaccin zelfs een reden om helemaal geen producten af te nemen. Met de pilot wil Nederland gecontroleerd kijken of er eventuele handelsbelemmeringen ontstaan. In de ideale wereld mag de handel er uiteindelijk geen negatieve gevolgen ondervinden.

Ophef op social media

Maar er is inmiddels een flinke groep die nu zélf de negatieve gevolgen van de ‘vaccineieren’ al inziet. Niet per se voor de handel, maar voor zichzelf. Omdat er eieren in de winkels komen te liggen die mogelijk ‘besmet’ zijn met een vaccin. Maar ook omdat je straks niet kunt zien of je een doos ‘vaccineieren’ in handen hebt of niet. Dat staat nergens vermeld, zowel niet op de doos als niet op de eieren. De eieren krijgen wel een stempel die terugleidt naar het bedrijf van herkomst, maar dat geldt voor álle eieren; daar kun je als consument niks mee.

Veel mensen zitten er niet op te wachten om mogelijk eieren van gevaccineerde kippen te eten. Dat blijkt wel uit de reacties op een bericht van het Instagramaccount @nieuwsbekendheid, dat de kwestie aankaart. ”Vergiftiging van het volk, dit is puur verraad! Welke klootzak heeft dit goedgekeurd, die moet onmiddellijk opgepakt worden!”, ”Nog een goede reden om over de grens onze boodschappen te doen”, ”Weer wat naar de klote. En zo worden we steeds blijer met niks. Sorry dan ben ik genoodzaakt om zelf kippen te houden” en ”Pff nu weer op zoek naar ongevaccineerde kippen. Ze proberen ons op alle mogelijke manieren ziek te maken” wordt er onder andere geschreven.

Volkomen veilig?

Zijn die zorgen terecht? Volgens onderzoekers, het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en betrokken brancheverenigingen is het vaccin volkomen veilig. Ook voor mensen die ‘vaccineieren’ zouden eten. ‘Nee, er is geen sprake van mogelijk risico voor consumenten om door het eten van eieren van deze gevaccineerde kippen met vogelgriepvirus te worden besmet’, zo meldt de Rijksoverheid. Voorzitter van de vakgroep Pluimveehouderij van de LTO, Kees de Jong, zei tegen de NOS: ”Er zijn geen enkele risico’s bij het eten van zo’n ei. De veiligheid is gegarandeerd”. En ook Kim Bouwman van Wageningen Bioveterinary Research (WBVR), die vaccinaties tegen vogelgriep onderzoekt, geeft aan NU.nl aan positief te zijn. ”Als je puur naar het vaccin kijkt, dan zitten daar geen risico’s aan. … Ik verwacht dat alle eieren prima te eten zijn”. Niet iedereen vertrouwt deze informatie, dat is duidelijk als je de ophef op social media bekijkt.

Omdat het vogelgriepvaccin en andere vaccins waar kippen mee ingeënt zijn niet op eieren staan vermeld, kun je straks dus niet zien of je een ‘vaccineitje’ aan het koken bent. Wil je dit te allen tijde voorkomen? Dat wordt een lastige. Omdat het dus niet op het ei staat, maar ook omdat er volgens de Rijksoverheid geen ‘noodzaak (is) om te melden in welke winkels de producten liggen’. Wie koste wat kost erachter wil komen, moet dit zelf nagaan bij de winkel of boer – als die al meer informatie kunnen of willen verschaffen.

De toekomst

Als de pilot een succes wordt, dan is de kans groot dat het vogelgriepvaccin straks in een steeds groter deel van de pluimveesector wordt gebruikt. Dan komen er dus ook meer en meer ‘vaccineieren’ in de winkels te liggen.

Wat vind jij van de kwestie? Zou je een ‘vaccineitje’ eten of weiger je? En kunnen we überhaupt nog wel 100% veilig eieren eten – want de eieren van je hobbykip lopen volgens het NVWA ook al gevaar…

Lees ook:

• Dit zijn de verschillen tussen scharrel-, vrije uitloop- en biologische eieren
• Nóg een handige tip voor het snel pellen van eieren
• Handig: zo breng je eieren in no time op kamertemperatuur

Bronnen: website Rijksoverheid, NU.nl, NOS, Trouw